Op zaterdag 26 oktober vieren we Halloween
Niets is bestendig, en dat geldt ook voor tradities. In mijn jeugd trokken er honderden drie-koningen-groepen door de straten van Den Bosch. In Goirle zullen het er tientallen zijn geweest. Om een regel uit het prachtlied ‘Het dorp’ te citeren: Ik was een kind en wist niet beter dan dat ’t nooit voorbij zou gaan. En zie nu: die traditie van ‘geef mij unne nieuwe hoed’ is totaal uitgedoofd. Zo gaat het. Oude tradities sterven uit en nieuwe komen op . In onze westerse wereld komen veel van die nieuwe tradities tot ons vanaf de overzijde van de Atlantische Oceaan. Denk aan Valentijnsdag, Moederdag, de Kerstman, en, inderdaad, Halloween. Het gaat bij die eerste drie in hoge mate om cadeaus geven en krijgen. Bij Halloween (trick or treat) draait het om griezelen en snoep. De Amerikanen hebben trouwens ook een heel mooie, waardevolle traditie, namelijk Thanksgiving. De hele familie komt bijeen, en er staat een enorme, gebraden kalkoen op tafel. Helaas, op die mooie dag volgt dan weer die verdomde Black Friday. Maar ik dwaal af.
Door: Norbert de Vries
Halloween vroeger
Halloween is oeroud en dus geen Amerikaanse ‘uitvinding’. Het is met de landverhuizers uit Europa in Amerika terecht gekomen, en het komt nu in een wat gewijzigde vorm (speels, commercieel) weer naar de ‘oude wereld’ terug. In de katholieke traditie wordt op 1 november Allerheiligen gevierd, en op 2 november Allerzielen. Allerheiligen is in de negende eeuw door paus Gregorius IV ingesteld, Allerzielen is van later datum (998). Deze twee dagen werden aangevuld met een derde, voorafgaande: All Hallow’s Eve. De drie dagen samen staat bekend onder de naam Allhallowtide. Volgens sommige deskundigen op het vlak van volkscultuur – ik baseer me met name op de artikelen van Hans Overduin - is het christelijke Allhallowtide een kerstening van het Keltische Samhain, dat op 1 november werd gevierd. Het wordt trouwens nog steeds gevierd, hoofdzakelijk als Iers volksfeest. Samhain was niet alleen de afsluiting van de oogstperiode maar ook het begin van het nieuwe jaar. De Kelten geloofden dat tijdens dat feest de sluier tussen deze en ‘the otherworld’, waar de doden verbleven, een stukje werd opgetrokken, zodat mensen de voorouders konden eren. Ook ging men op bezoek bij nog levende familieleden. Thuis stonden extra borden klaar voor de overledenen en voor het raam stond een kaars die de gestorvenen de weg naar hun vroegere huis hielp vinden. Maar het gevaar bestond natuurlijk dat ook minder welkome wezens de oversteek maakten. Om deze boze geesten gunstig te stemmen werd ook buiten voedsel neergezet. Of je zette afschrikwekkende kleding en maskers in om de boze geesten een koekje van eigen deeg te geven.
Het ‘trick or treat’ zou voortgekomen zijn uit het zogeheten ‘souling’: arme mensen trokken langs de deuren om psalmen te zingen en te bidden voor de overledenen. Ze ontvingen daarvoor brood of koek. De gedachte was dat door iedere uitgedeelde koek een ziel ontslagen zou worden uit het vagevuur en verder mocht reizen naar de hemel.
Halloween nu
Het feest is volkomen losgeraakt van z’n religieuze wortels. Het is inmiddels een geheel seculier herfstfeest. Leuk griezelen en langs de deuren gaan om lekkernijen te ‘scoren’. De verklede kinderen zijn dan welbeschouwd de verre nazaten van de boze geesten die ervoor zorgden dat je de pineut was als je geen eten buiten had gezet.
Halloween in Goirle
Het begon in 2018 in de wijk ’t Ven. Het was een initiatief van twee vriendinnen, Mascha van Bladel en Femke Leemans. Heel bescheiden nog. Alleen in de eigen wijk, en nog maar een paar huizen. Maar het groeide van jaar tot jaar. Na ’t Ven sloot De Hellen aan, en daarna heel Goirle. En inmiddels is het ook raak in Riel. Nu zijn we in het zevende jaar aanbeland, en Halloween is al bijna niet meer weg te denken uit Goirle. Honderden kinderen trekken rond. Mascha vertelt: ‘Bij mij thuis zijn vorig jaar ruim 800 kinderen langsgekomen. En er doen zo’n 150 adressen mee in Goirle. Veel huizen worden spookachtig gedecoreerd met spinnenwebben, skeletten, monsterlijke maskers, heksen met bijbehorende bezemsteel, en wat er aan allerlei griezeligs nog meer zij. En wederom blijkt dat de creativiteit schier eindeloos is. Mascha: ‘We maken op onze kaart van Goirle Griezelt onderscheid tussen gezellige snoepadressen en enge snoepadressen. Die laatste zijn minder geschikt voor jonge kinderen vanwege harde geluiden en schrikeffecten. Verreweg de meeste adressen vallen onder de categorie ‘gezellig’
Aan de hand van de via de website goirlegriezelt.nl te raadplegen kaart kun je zelf je route uitstippelen.’
Voor wie nog wil inschrijven, en voor wie nadere informatie zoekt: zie de website van Goirle Griezelt.