Het was er weer allemaal: de vlaggen en vaandels, de graven, de bloemen (en het steentje voor Lionel Walters), de snerpende muziek van de doedelzakspeler Willy McVean, de speeches, de gedichtjes, de stilte, het lied, de afmars, en de koffie na afloop. Goirle en Riel werden in oktober 1944 bevrijd, en het is goed daar elk jaar even bij stil te staan. Denkend aan de Goirlese en Rielse slachtoffers die vielen, en aan de jonge soldaten die in de gevechten sneuvelden. Om het Kohima Epitaph te citeren:

When you go home, tell them of us and say,

For your tomorrow, we gave our today.

door: Norbert de Vries

Tweevoud

De bijeenkomst op de begraafplaats van St. Jan had een tweevoudig karakter: eerst de herdenking van de oorlog en de vele slachtoffers, en daarna de viering van de vrijheid. Dit jaar stonden bij de herdenking de Goirlese gesneuvelde militairen centraal. Hans Kroes vertelde ons het verhaal van Anton Versteden, Adrianus Mallens en Jan van der Wal. Daarna volgde het altijd indrukwekkende dodenappèl en werd de Act of Remembrance voorgelezen:

They shall grow not old, as we that are left grow old:

Age shall not weary them, nor the years condemn.

At the going down of the sun and in the morning

We will remember them.

De laatste regel werd door alle aanwezigen gezamenlijk uitgesproken. We zullen hen ons blijven herinneren.

De doedelzak (bij wijze van luchtig terzijde)

De doedelzak kun je niet hard of zacht bespelen; er is maar één mogelijkheid: hard. Ideaal voor op het slagveld! In 1549 werd voor het eerst vermelding gemaakt van een doedelzak tijdens de Slag bij Pinkie Cleugh. De pijpen vervingen de trompetten om de Highlanders aan te moedigen. Het allesoverheersende geluid werkte goed tijdens de strijd en werd gehoord tot op een afstand van 16 km. In de Eerste Wereldoorlog kwamen er duizenden bagpipers (naar verluidt door de Duitse soldaten ‘Höllische Damen’ genoemd) om het leven. Tijdens de Tweede Wereldoorlog gold er - althans officieel - een verbod op de inzet van pipers op het slagveld.

Een grapje:

Q. What’s the definition of a gentleman?

A. Someone who knows how to play the bagpipe and doesn’t.

Tot slot wil ik opmerken, dat ik een fan ben van Willy McVean die al vele jaren de herdenking extra glans geeft met zijn heerlijke, krachtige spel. Hij is natuurlijk een echte Schot, afkomstig uit een plaats waarvan ik de naam niet verstond.

De toespraak van de burgemeester

Mark van Stappershoef richtte zich in zijn speech heel nadrukkelijk tot de jeugd. We zijn al bijna 80 jaar aan het herdenken, overal op de wereld, en de kernboodschap daarbij is: dit nooit weer! En toch: er wordt nog altijd oorlog gevoerd, op dit moment bijvoorbeeld in Oekraïne en Gaza. De burgemeester stelt zijn hoop op de jeugd van nu, en prijst de verschillende initiatieven die, mede vanuit het basisonderwijs, worden ondernomen.

Ik citeer:

‘Laten we onze hoop vestigen op de generaties na ons. Onze kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen.

Daarom, beste kinderen, vind ik het fijn dat jullie hier vandaag ook aanwezig zijn. Voor het eerst onze jeugdburgemeester, Stan Bremer. Stan, ik weet dat jij geïnteresseerd bent in de Tweede Wereldoorlog en de gevolgen daarvan. Jij legt vandaag een krans bij óns monument. Dat doe je samen met Benthe Schellekens, lid van onze jeugdgemeenteraad. Er zijn ook andere leden van de jeugdgemeente-raad aanwezig. Misschien dat jullie maandag in de klas eens kunnen vertellen over vandaag. Over wat je hier gezien en gehoord hebt.

Ook zijn er leerlingen van basisschool De Bron. Beste jongens en meisjes, jullie hebben deze oorlogsgraven geadopteerd en zijn al jarenlang betrokken bij deze herdenking. Dat vind ik heel mooi.

En dat geldt ook voor leerlingen van basisschool ’t Schrijverke. Zij herdenken jaarlijks de familie Dasché. Het jonge Joodse gezin met kinderen dat tijdens de oorlog uit Goirle is afgevoerd en vermoord in vernietigingskampen.

Ook waardeer ik het initiatief van basisschool De Vonder in Riel. Sinds vorig jaar besteden leerlingen aandacht aan ‘De Goede Duitser’. De jonge soldaat, zelf nog een kind, die in Goirle twee kinderen redde, waarna hij zelf om het leven kwam.

Op jullie scholen praten jullie over deze en andere gebeurtenissen. En ook over de vraag waarom er nu eigenlijk oorlog is. Daar is nooit een goede reden voor. En toch gebeurt het.

Met heel veel slachtoffers tot gevolg. Ook kinderen. Dat zie je dagelijks in het nieuws.

(….)

Volgend jaar is een lustrumjaar. Dan is het tachtig jaar geleden dat we werden bevrijd. We besteden daar van oktober 2024 tot mei 2025 extra aandacht aan. Dat doen we aan de hand van het Brabantse thema ‘bruggen bouwen’. Het lustrumjaar is een brug naar volgende generaties. Een brug naar de toekomst.

En beste kinderen, die toekomst zijn jullie. Dan zijn jullie volwassen. Degenen die de oorlog zélf meemaakten, zijn er dan niet meer. En ook wij, de volwassenen van nu, zijn dan oud en versleten.

Dus dan hebben jullie het voor het zeggen. En daarna jullie kinderen en kleinkinderen. Het is belangrijk dat het indringende leed, de vele slachtoffers en het grote verdriet nooit vergeten worden. Daarom moeten ook júllie de verhalen uit de oorlog blijven vertellen. Daarom moeten ook júllie blijven herdenken. Overal en elk jaar opnieuw.’

Een stemmige, stijlvolle bijeenkomst

Het was een waardevolle herdenking, die wederom op voortreffelijke wijze was georganiseerd door de Bond van Wapenbroeders, afdeling Midden-Brabant. De jubileumherdenking van volgend jaar zal zeer bijzonder worden, en ik hoop, dat de belangstelling dan groter zal zijn dan dit jaar het geval was. Vrijheid is geen vanzelfsprekendheid!