Vandaag is het Werelddierendag, een dag die sinds bijna een eeuw wordt gevierd en waarop wordt stilgestaan bij de verhouding tussen mens en dier. Dat deze dag op 4 oktober plaatsvindt is niet toevallig, want dat is de dag waarop in de Kerk de heilige Franciscus van Assisi wordt herdacht. Dezelfde heilige Franciscus die de huidige paus tot inspiratie is geweest bij zijn naamkeuze toen hij tot paus werd verkozen. Deze Franciscus van Assisi, die als bijnaam il poverello (de kleine arme) had, leefde op de grens van de 12e en 13e eeuw. Hij had een radicaal idee, namelijk dat broederschap ons niet alleen aan alle andere mensen verbindt, in het bijzonder aan de armen en de marginalen, maar ons verbindt met de hele schepping. Hij schreef het Zonnelied, een gedicht dat met “wees geprezen, Heer” (“laudato si’, mi Signore”) als refrein de hele schepping – mens, dier en aarde – betrekt in één band met God.

Meer en meer worden we ons er vandaag van bewust dat deze band verstoord is. Veel mensen maken zich sterk voor veranderingen in ons collectief gedrag om de klimaatverandering tegen te gaan. De twee documenten van paus Franciscus, Laudato si en Fratelli tutti, laten ook horen dat mens en klimaat, mens en schepping niet los staan van elkaar. Alles heeft met elkaar te maken. Een integrale oplossing vraagt niet alleen om minder CO2-uitstoot en stoppen met het uitbuiten van de natuur, maar om ook te werken aan de maatschappij van de toekomst, waar ook mensen niet meer worden uitgebuit en gemarginaliseerd. Integrale ecologie wordt dat genoemd.

We kennen misschien nog wel de slogan ‘een beter milieu begint bij jezelf’; dat is ook van toepassing op de integrale oplossing: een betere samenleving begint bij jezelf. Een betere wereld begint bij jezelf. Franciscus begon met het radicaal leven van zijn radicale idee, in z’n eentje, zonder groot project van wereldverbetering, maar samen met God. Al gauw trok zijn keuze andere mensen aan en zo ontstond er een beweging. Het verbeteren van de wereld is niet vooral protesteren, maar vooral zelf een verschil maken. Welke keuzes kunnen we maken om daar, al is het maar op kleine schaal, aan bij te dragen? Hoe kan ik bijdragen aan het welzijn van mens, dier en planeet, die alle verbonden zijn met elkaar en met God? Laten we proberen om in onze concrete en dagelijkse keuzes iets meer franciscaans te worden.

Martijn Derks