Op 8 augustus bezoek ik Maria van den Muijsenbergh in haar huis in Nijmegen ten behoeve van dit artikel. Het is toevallig haar verjaardag (Heerlen, 8-8-1956 – “ja, inderdaad, ik ben geboren in de Vroedvrouwenschool”), maar dat is geen bezwaar. Ik neem een potje zelfgemaakte Goirlese bramenjam mee, de traktatie is een heerlijk stuk perentaart van de bakker. De oudere Goirlenaar kent natuurlijk Maria van den Muijsenbergh-Geurts (1925 – 2010), haar dochter is als de spreekwoordelijke twee druppels water. Zelfde krachtige stem, zelfde spraakwaterval, zelfde drive om iets te betekenen voor de mensheid dichtbij en veraf. Als ik bij haar zit, een grote stapel nog te lezen boeken op het hoektafeltje, is het net of ik in een time loop zit en met de moeder spreek. Deze Maria echter is 67 geworden, eind juni heeft ze formeel afscheid genomen van de Radboud Universiteit met een rede getiteld: “Elk mens telt! Evenveel?” Ze stelt me het boekje ter hand als ik blijk geef van belangstelling. Het bijzondere is dat het ook “vertaald” is in gewone taal: als je het boekje omdraait is de titel: “Iedereen is belangrijk, en u ook.” In gewone taal staat er kort en krachtig (en zonder noten na elke zin) wat ze aan de universiteit gedaan heeft: het bestuderen van Gezondheidsverschillen en persoonsgerichte integrale eerstelijnszorg. Als ik de rede thuis lees, ontdek ik dat ons gesprek grotendeels gegaan is over wat daar op schrift is gesteld. Handig voor uw verslaggever.

door Ben Loonen

Straatdokter

Maria is 40 jaar arts geweest, de laatste jaren is ze bekend geworden als de straatdokter die opkomt voor daklozen, uitgeprocedeerden, mensen zonder papieren. In Nijmegen heet haar post Buitenzorg, een grappige naam waarin nog een knipoog verscholen zit naar Nederlands koloniale verleden. Ze is bezig om in het hele land deze zorg te organiseren voor mensen die zwaar in de problemen zitten en die buiten de boot en de aangeharkte kaders vallen. Bij haar afscheid werd ze koninklijk onderscheiden, Officier in de orde van Oranje Nassau, precies voor dit werk. In haar afscheidsrede knalt ze er meteen in, recht voor de raap van het geleerd publiek. Ik kan niet beter doen dan het begin citeren:

“Elk mens telt evenveel in Nederland. Dat zegt onze grondwet. Is dat echt zo? Telt de Syrische vluchteling in het AZC – die niet mag werken, geen opleiding kan volgen – evenveel als de Oekraïense vluchteling die meteen aan het werk mag? Telden mensen voor wie de persconferenties over corona te ingewikkeld waren, evenveel mee voor onze bestuurders als degenen voor wie ze wél begrijpelijk waren? Krijgt de schoonmaker die met pensioen gaat evenveel aandacht als de hoogleraar? Helaas! NIET alle mensen tellen evenveel: mensen krijgen geen gelijke waardering, gewoon om wie ze zijn, waar ze geboren zijn, wie hun ouders zijn. Sommige mensen tellen letterlijk niet mee: denk aan migranten die zonder de vereiste papieren in Nederland leven, en mensen die dakloos zijn, maar geen gebruik maken van daklozenopvang of uitkering. Het tegengaan van deze onrechtvaardigheid was de drijfveer in mijn werk als huisarts én hoogleraar.”

We kunnen het niet, is de mantra

We hebben het over de grote aantallen migranten. Beleidsmakers vertellen ons voortdurend over de druk op de zorg, de woningvoorraad, het onderwijs: het gaat eenvoudigweg niet. Maria zegt dat het wel gaat. Is zij met haar drijfveer de menselijkheid van onze maatschappij in stand te houden onrealistisch? Ze zegt: “Het kan wel als we het beter organiseren en als we het willen (zie bijvoorbeeld hoe we omgaan met de Oekraïners). Er is zoveel leegstand in kantoren en bedrijfsgebouwen. Er wordt zo veel naast elkaar heen gewerkt. Er is zo veel weggekeken, zo lang een verkeerd beleid gevoerd. Ja, godzijdank is Rutte nu eindelijk weg.” Ik taxeer haar SP. Ze bevestigt dat de SP goede dingen wil voor de gezondheidszorg, maar op het punt van vluchtelingen, hmm. We zijn het met elkaar eens dat het heel moeilijk wordt in november om een goede keuze te maken. “CDA is out. Omtzigt vind ik een fantastische vent, maar hij moet geen partijleider worden of premier. CU is een prima partij, maar geen machtsfactor. GroenLinks is te veel grachtengordel. Het samengaan van PvdA en GroenLinks is mooi – en misschien moet ik maar op Timmermans stemmen – maar het zou pas echt boeien als SP en de Partij voor de Dieren zich ook aansloten bij een verenigd links, dan zou je wat klaarkrijgen.” Ik heb die ochtend gelezen dat André Bosman (VVD) een verbod op suiker wil. Dat vindt Maria kras voor een VVD-er, ziet ze niet gebeuren, maar een verbod op toevoeging van suiker in allerlei (haast in alle) levensmiddelen zou ze toejuichen. Ze is sowieso heel sterk voor preventie, daar is zo veel te winnen. “Een rechtvaardige maatschappij, bestaanszekerheid, de stress-factoren verminderen, zou een hoop ziektes voorkomen.”

Bejaardenhuis

Ja, ze herinnert zich nog Vennerode; dat mensen met hun 65ste standaard naar het bejaardenhuis gingen was natuurlijk overdreven. Maar dat je tegenwoordig pas in een verzorgingshuis komt met een zeer hoge zorgindicatie is naar de andere kant doorgeslagen. Zo wordt het verzorgingshuis een verpleeghuis of zelfs een hospice. Ze denkt dat een bejaardenhuis nieuwe stijl een goede zaak zou zijn: voor mensen die nog niet zwaar zorgbehoeftig zijn, maar thuis moeilijk meer vooruit kunnen. Een verplegende in zo’n huis, gezamenlijke maaltijden, de gezelligheid met elkaar zou voor velen een weldaad zijn, en zou niet eens zo duur hoeven zijn. Dit is een van de dingen die ze gaat bepleiten voor de senioren van Goirle. Ze doet dit in het kader van de nieuwe campagne van Senioren Goirle: ‘Samen voor goede zorg’.

Aanmelden svp kbogoirle@gmail.com of 06-51908084).

Hier zij ook nog opgemerkt dat Senioren Goirle op 27 oktober een zorgdebat organiseert met vertegenwoordigers van de landelijke politieke partijen.

Maria groeide op in Goirle, ze koestert dierbare herinneringen aan het dorp waar haar vader en moeder tot het laatst bleven wonen. Ze vindt het fijn om er even terug te zijn: op woensdagmiddag 4 oktober 13.30 uur in het CC Jan van Besouw. Als ik afscheid neem in Nijmegen gaan we even de straat op, haar nickname is ten slotte straatdokter. Ik krijg haar zo ver om de stethoscoop om te doen, het instrument waarmee deze dokter niet alleen de gezondheid van een mens, maar ook van de maatschappij beluistert.