Doorgaans zal Goirles Belang niet schrijven over elke kunstenaar die zijn/haar werk laat zien in de kathedrale basiliek van Sint Jan in Den Bosch, maar als die kunstenaar uit Goirle komt, er zijn roots heeft liggen, is dat anders. Magda Smits, de redacteur van Goirles Belang attendeerde me op Harry Verhoeven; zij had min of meer toevallig bij een bezoek aan de kathedraal zijn werk zien hangen in de apsis van de kathedraal, dat is de ommegang achter het hoofdaltaar: vijftig panelen maar liefst, wandassemblages, stuk voor stuk interessante kunstwerken met een verhaal … of ik belangstelling had? Nou en of. Ik legde contact met Harry Verhoeven en we spraken af op Tweede Pinksterdag in de kathedraal.

Door Ben Loonen

Reflecties van Geloof

Hoe dat contact tot stand kwam is al een verhaal. Harry Verhoeven heeft een website, je vindt er zijn telefoonnummer, je belt op, je krijgt hem aan de telefoon. Hij staat me fluisterend te woord. Hij moet stil zijn, want hij bevindt zich op dat moment in Mamelis bij Vaals, in de Abdij Sint-Benedictusberg, te midden van benedictijnen die van stilte houden, sttt. Ik vertel hem dat ik dan weet waar hij is. Ik was in de abdij op de dag dat dom Hans van der Laan osb begraven werd. Harry weet meteen: dat was in augustus 1991. Harry is een groot bewonderaar van Van der Laan, van zijn architectuur, de Bossche school. Hij komt elk jaar in de abdij voor een retraite en om in het atelier van beeldhouwer broeder Leo te werken. Zoals gezegd spreken we af op Tweede Pinksterdag. Als ik me wil voorbereiden, c.q. inlezen, mag ik het boek halen bij zijn zus Joke die in Goirle woont: Reflecties van geloof, wandassemblages van Harry Verhoeven, Eyckehorst Livre, geschreven door Peter Thoben. Het is de tweetalige catalogus (Nederlands en Engels) van de expositie met een foto van elk werk en een beschrijving van vorm en inhoud. Vooraf gaat de biografie van Harry, ook voorzien van foto’s, en daar lezen we over zijn wortels.

Goirle 1951 - 1975

Harry is geboren in de Kerkstraat, als tweede van vier kinderen, in het gezin van Harrie Verhoeven (1924 - 1998) en Miet van Gool (1923 - 2006). In 1948 trouwden ze, eind 1962 verhuisden ze van een wevershuisje naar een huis 50 meter verderop: de Ketsheuvel (midden 19e eeuw gebouwd, een voormalige bakkerij met winkel). Na de lagere school gaat hij naar de LTS, leert het metselvak, legt een meesterproef af tijdens een landelijke beroepenwedstrijd, de Bossche school waardig, waarvan Goirles Belang destijds melding maakte. De ambachtelijke kant van zijn kunstenaarschap is terug te voeren op die schoolkeuze, gedaan door zijn ouders, want zo zou er eerder geld aan het gezinsinkomen toegevoegd kunnen worden. De kunstzinnige kant werd al vroeg geprikkeld door stimulerende figuren als Willy van Rooij (1904 - 1993), Cees Robben (1909 - 1988), Luc van Hoek (1910 - 1991), Henk Potters (1924 - 2003). “Schoorvoetend krijgt hij als lid van de heemkundekring De Vyer Heertganghen steeds meer contacten met het culturele wereldje.” Een ander belangrijk contact waardoor zijn horizon vergroot wordt, is het huisgezin van de familie dr. Wim de Kort (1909 - 1993), de KVP-politicus die in de Provinciale Staten van Noord-Brabant zat, fractieleider in de Tweede Kamer en later burgemeester van Nieuw-Ginneken. De moeders raakten bevriend toen ze tezelfdertijd zwanger werden, en Harry had zo gemakkelijk toegang tot de familie met hun grote villa en vele kamers. Als ik Harry ontmoet vraagt hij naar mijn Goirles verleden. Welnu, toen ik 50 jaar geleden in Goirle kwam wonen, heb ik Harry’s inspiratiebronnen nog leren kennen, de een beter dan de ander, maar De Kort niet. Harry zou toen niet lang meer in Goirle wonen. Zijn biografie heeft het over “een verplichte verhuizing” van Goirle naar Dommelen in 1975 vanwege de betrekking op een LTS in Valkenswaard als leraar metselen. Harry: “Ik reed in mijn lelijke eend achter de verhuiswagen aan in tranen.” Goirle was voorbij, maar hij nam het mee in zijn hart.

*techniekHuys

Tot 1988 is Harry werkzaam in het onderwijs. Daarna spreidt hij zijn vleugels, onderneemt allerlei dingen, lang verhaal kort, die uitmonden in het *techniekHuys. Het is een soort clubhuis voor de bouw en aanverwante disciplines, waar bedrijfsleven en regulier onderwijs samenwerken en waar ook kunst en cultuur nadrukkelijk deel van uitmaken. Hij schrijft daarover in boeken als De verwondering van het maken (2007) en De kunst van het kijken en Maken (2013). Ik hoor dat de kunstkring van de KBO-Goirle al eens een excursie naar dit Huys gemaakt heeft en daar goede herinneringen aan bewaart. Maar Harry’s leven is niet alleen ambacht en kunst. Hij trouwt en krijgt drie dochters van wie er twee een ernstige genetische afwijking hebben. Het werpt een schaduw op het leven van hem en zijn vrouw en dochter Judith. Om het katholiek te zeggen: zij krijgen een zwaar kruis te dragen. Saskia sterft in 2001 als ze 23 is, Nadieh in 2016 als ze 27 is. Haar vader maakt voor de tweede keer een doodskist voor een dochter, met in het deksel een Keltische kruis van cortenstaal. Omdat hij dit beeld niet alleen in de grond wil, maar ook als herinnering aan de wand in zijn huis, maakt hij er een vergelijkend paneel van: daar ligt de start van wat uiteindelijk 50 wandassemblages zullen worden.

We begrepen al dat Goirle in zijn hart is gebleven. Iets dergelijks geldt ook voor zijn gelovige opvoeding. Natuurlijk, hij is als alle jongens “door Jan Cremer heen gegaan” (kom ik in een volgend artikel op terug), maar hij heeft zich nooit afgezet tegen het geloof van zijn (groot)ouders. In al zijn wandassemblages speelt dit geloof een rol: het zijn “reflecties van geloof”; hij zegt meerdere malen: “van” niet over of op. Ze zijn niet bedoeld als subjectieve beschouwingen; ze drukken iets uit van het objectieve geloofsgoed, enfin zoals ze op Harry zijn afgestraald. Commissaris van de koning Wim van de Donk noemde de panelen “Brabantse ikonen” bij gelegenheid van een expositie in de Eindhovense Catharinakerk in Eindhoven in 2018. Het waren er toen een tiental, daarna heeft Harry constant gewerkt (met een pauze vanwege ziekte) richting 50. Hij heeft daarbij niet per se gedacht aan het aantal kralen van de rozenkrans.

De Zoete Moeder

Zoals gezegd ontmoeten we elkaar op Tweede Pinksterdag, 29 mei. In de meimaand trekken duizenden mensen naar het beeld van de Zoete Moeder dat uit haar kapel is gehaald en bij het hoofdaltaar is geplaatst. In de periode dat de wandassemblages hangen - april tot en met augustus - bezoeken zo’n 400.000 mensen de kathedraal. Stel, zegt Harry, dat 1% naar mijn Reflecties komt kijken! Dat is al veel meer dan een normale expositie mag verwachten. Maar schrijver dezes denkt dat het percentage groter zal zijn. Tentoonstelling en boek vormen een schitterend geheel. En een rondleiding van de maker zelf is een privilege waar ik volgende week verslag van zal doen. Ik ga dan ook in op de werken, zal mijn persoonlijke top zeven geven.