Sprong

Soms hoor je het van een ander. De ander is in dit geval Marjan Slob, Denker des Vaderlands. In Trouw van dinsdag 12 mei reageert zij op cijfers van het CBS. “Twee op de drie Nederlanders hebben vertrouwen in de medeburgers, maar politici staan er niet best op. Volgens het centraal Bureau voor de Statistiek heeft 25 procent van de Nederlanders vertrouwen in de Tweede Kamer.” Dit geringe vertrouwen geldt wel meer instituties, zoals de kerk. Slob vindt vertrouwen een vage term, en als goed filosoof probeert ze die te verhelderen. Vertrouwen is een soort sprong zegt ze, een geloofssprong; om het nog wat overtuigender te maken zegt ze het in het Engels: een leap of faith. Je waagt een sprong en je hoopt dat je niet bedrogen wordt: dat is bij instituties altijd maar afwachten. Tussen mensen onderling, zo is de ervaring kennelijk, word je niet zo vaak bedrogen, vandaar dat grotere vertrouwen, dat hogere cijfer van het CBS. Waarom noem ik Marjan Slob “een ander”? Niet alleen omdat zij Denker des Vaderlands is, daar zijn er niet veel van, maar ook omdat zij zich als ongelovige, als atheïst, profileert. Ze schreef een mooi boek onder de titel: De lege hemel – over eenzaamheid. Maar wat moeten we in het genoemde artikel van haar horen? Dit. Dat de kerken, nota bene de specialisten van de leap of faith, zo slecht scoren als vertrouwenwekkend instituut, kan Slob alleen begrijpen door te constateren dat “de kerken kennelijk drukker bezig zijn met andere zaken dan het overbrengen van het belang van die sprong. Terwijl het besef dat leven van je vraagt je over te geven aan God of de natuur, en dat je je daar ook door gedragen kunt weten, wat mij betreft de centrale boodschap van de kerken is.” Het is altijd mooi om van anderen te horen waarom het gaat, wat de centrale boodschap is. Maar waar hadden we dat eerder gehoord? Was dat niet bij paus Franciscus met zijn Laudato ‘Si en zijn Fratelli tutti? Juist ja, maar de paus is wel institutioneel, maar niet het instituut.

Ben Loonen