Dinsdagavond 9 mei had Heemkundekring Carel de Roy een lezing in het Rielse georganiseerd. Deze lezing vond plaats bij boerderij Van ’t Zandeind van familie Huijbregts. Zij ontvingen de aanwezigen gastvrij in de authentieke vergaderruimte. Gastspreker was Christ Buiks uit Oosterhout en het onderwerp betrof Veldnamen in Riel. Hij wist de volle zaal te boeien met een levendige presentatie.
Christ Buiks, een autoriteit op het gebied van veldnamen, gaf eerst een algemene beschouwing over toponiemen. Toponiemen zijn perceel namen, die een eigenaar aan een bepaald stuk land gaf om het te kunnen onderscheiden. Daarmee zou men het kunnen zien als een voorloper van de kadastrale aanduiding. Het aantal veldnamen kon sterk afwijken per regio. Dat is mogelijk afhankelijk van het landschap of hoe lang de grond al in gebruik was. Het kadaster komt pas in beeld vanaf 1820. De daartoe ingezette landmeters hadden er 12 jaar voor nodig om geheel Nederland in kaart te brengen. De eigenaren, vaak boeren, kregen te horen in welke sectie en met wat voor nummer hun perceel was toegewezen. Er slopen fouten in de naamgeving op bijbehorende kaarten, omdat de landmeters verkeerde aantekeningen maakten. Soms door eigen schuld, maar ook doordat het plaatselijk dialect aanleiding gaf tot foutieve notities. Zo werd al eerder het (Aesvoirtse) hoefke in Riel tot het Aartvadershoefke verbasterd....Nadat percelen nauwkeurig waren vastgelegd, dan was het natuurlijk ook zaak om deze intact te houden. En zoals we nu nog vaak zien bij het televisieprogramma de Rijdende Rechter: er zijn altijd eigenaren die hun eigen grens wat proberen op te rekken... Om grenzen te waarborgen werden grenspalen geplaatst en ook kwamen er schaaikaaien in beeld.
Een onderdeel van het betoog van Buiks was ook om namen van toen te verklaren. Het merendeel is duidelijk, zoals Molenakker, maar er zijn ook toponiemen die multi interpretabel zijn. Zeer interessant om de achtergrond mee te krijgen. Zoals bij Riel, dat in 1304 voor het eerst werd aangeduid als Ryle. Specifieke Rielse kernen als Brakele (Brakel), Kerckeynde (Kerkstraat) en Zandeynde (Zandeind) werden toegelicht, maar ook individuele perceelsnamen. Diverse Rielse veldnamen kwamen gedurende de avond voorbij die in het verleden door heemkundekring Carel de Roy aan de gemeente Alphen en Riel zijn aangedragen als straatnamen, zoals Ronde Akkers, Korte Voren, Elleboog etc.
Christ Buiks toonde ook een aantal archiefstukken op het scherm, welke daarna ook in de zaal verspreid werden. Driftig werd geprobeerd deze te lezen. En dat lukte bij de een wat beter dan bij de andere. Niet alleen afhankelijk van de ouderdom (oudschrift), maar ook door de kwaliteit van de inkt gebruikt en het handschrift. Een nieuwe ontwikkeling is dat er computerprogramma’s worden ontwikkeld die leren om handschriften te lezen! Mogelijk helpt dit in de toekomst deze archiefteksten makkelijker te analyseren.
Christ Buiks is ervaringsdeskundige. Hij doorzocht niet alleen de vele archiefstukken, maar ging zelf vaak ook de boer op om veldnamen te achterhalen. Hij heeft inmiddels vele boeken op zijn naam staan die toponiemen beschrijven in vrijwel alle dorpen van de baronie van Breda. De boeken over veldnamen van Alphen en Chaam zijn te koop bij de heemkundekring. De ambitie is om ook Riel aan deze collectie toe te voegen.
Er blijkt dat er genoeg aanknopingspunten en gegadigden zijn om Riel qua veldnamen op de kaart te zetten. De heem had deze avond de Rielse kadasterplattegronden van 1827 meegenomen met daarop alle percelen. Van elk perceel en woning is de eigenaar al bekend. Verschillende aanwezigen konden al veldnamen op deze kaarten schrijven. Ook werd al gesproken van een nieuwe bijeenkomst om verdere namen in te vullen! Heeft u interesse om te helpen en informatie aan te leveren? Informeer dan eens bij heemkundekring Carel de Roy:
info.carelderoy@gmail.com. Kijkt u ook eens op onze website: www.rielserfgoed.nl.